Referat na temat wpływu wojen na ustrój polityczny, gospodarkę i kulturę Rzeczypospolitej w XVII wieku. Rzeczpospolita około roku 1619. Jak widać na ilustracji powyżej złoty wiek Rzeczypospolitej przypadł na koniec XVI i pierwszą połowę XVII wieku, kiedy po wojnie z Rosją osiągnęła ona w 1618r największy zasięg terytorialny w
Ważne pojęcia: Edukacja w II Rzeczpospolitej – po odzyskaniu niepodległości ok. 40% obywateli było analfabetami; w 1919 r. wprowadzono powszechny obowiązek szkolny dzieci w wieku 7-14 lat; w 1924 r. minister Stanisław Grabski przeprowadził reformę szkolnictwa, zmniejszającą ilość szkół dla mniejszości narodowych i tworzącą szkoły dwujęzyczne; w 1932 r. reformę szkolnictwa przeprowadził minister Janusz JędrzejewiczSzkoły wyższe w II RP - uniwersytety w: Krakowie, Lwowie, Wilnie, Warszawie, Poznaniu, Lub¬linie (Katolicki Uniwersytet Lubelski założony w 1918 r.), Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, politechniki i szkoły artystyczne; przed wybuchem II wojny światowej było 32 placówki szkolnictwa wyższegoNaukowcy II RP – Stefan Banach, Wacław Sierpiński i Franciszek Leja (matematyka), Tadeusz Kotarbiński i Władysław Tatarkiewicz (filozofia), Florian Znaniecki (socjologia), Gabriel Narutowicz (hydrotechnika), Ignacy Mościcki (chemia), Eugeniusz Romer (kartografia)Literatura okresu międzywojennego – Stefan Żeromski, Władysław Reymont, Zofia Nałkowska, poeci skupieni wokół pisma „Skamander” (Jan Lechoń, Julian Tuwim, Kazimierz Wierzyński), futuryści (Anatol Stern, Bruno Jasieński), Awangarda Krakowska (Julian Przyboś)Teatr – w latach 1938–1939 działały 32 sceny w 16 miastach, Reduta Juliusza Osterwy, Teatr Polski Arnolda Szyfmana; dramaty Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego); rozkwit kabaretówMalarstwo – impresjonizm (Józef Mehoffer, Leon Wyczółkowski), formizm (Stanisław Ignacy Witkiewicz), malarstwo historyczne Wojciecha KossakaArchitektura – styl dworkowy nawiązujący do tzw. stylu narodowego (np. dworek Piłsudskiego w Sulejówku); funkcjonalizmem i modernizmem (zabudowa Gdyni)Gdynia – w latach 1920-21 z inicjatywy inż. Tadeusza Wendy i Eugeniusza Kwiatkowskiego podjęto decyzję o budowie portu; w 1923 r. otwarto tymczasowy port w Gdyni, a w 1926 r. miasto otrzymało prawa miejskie; było to jedno z najlepiej rozwijających się miast w EuropieEugeniusz Kwiatkowski – inżynier chemik, ekonomista, minister skarbu, przemysłu i handlu w II RP; inicjator budowy portu w Gdyni; twórca Centralnego Okręgu PrzemysłowegoCentralny Okręg Przemysłowy (COP) – światowy kryzys ekonomiczny w latach 1929-1933 spowodował upadek gospodarki polskiej, pogłębiły się różnice między Polską A (zachodnią, uprzemysłowioną) a Polską B (rolniczą, zacofaną gospodarczo); inż. Eugeniusz Kwiatkowski opracował plan 4-letni, który miał przejąć przez państwo udziały w prywatnych przedsiębiorstwach, rozpocząć inwestycje państwowe w budownictwie, energetyce, komunikacji, aby wyprowadzić Polskę z kryzysu i ujednolicić Polską A i B; w ramach tego planu powstał Centralny Okręg Przemysłowy w widłach Wisły i Sanu (tzw. „trójkąt bez-pieczeństwa”); elektrownie (Rożnów, Porąbka, Stalowa Wola), zakłady zbrojeniowe (Sanok, Stalowa Wola, Radom), zakłady samolotowe (Mielec, Rzeszów), fabryka samochodów ciężarowych (Lublin), zakłady chemiczne w Dębicy i Niedomicach; budowa rurociągów naftowych i gazowych, sieci kolejowej i drogowej, melioracja gruntów, powstanie nowych miast i osiedli Ważne daty: październik 1924 r. – Władysław Reymont otrzymał Literacką Nagrodę Nobla za powieść „Chłopi”1926 r. – Gdynia otrzymała prawa miejskielipiec 1932 r. – reforma szkolnictwa Janusza Jędrzejewicza Powyższy materiał został opracowany przez Przeczytanie i zapamiętanie tych informacji ułatwi Ci zdanie klasówki. Pamiętaj korzystanie z naszych opracowań nie zastępuje Twoich obecności w szkole, korzystania z podręczników i rozwiązywania zadań domowych.
Jednym z większych problemów Polski lat 1918-1939 była kwestia mniejszości narodowych. Ponad 30 procent ludności Rzeczpospolitej stanowiły nie-polskie grupy etniczne. Najwięcej, bo ok. mln., było Ukraińców zamieszkujących południowo-wschodni obszar kraju. Posiadali oni szereg uprawnień w dziedzinie społeczno-gospodarczej oraz kulturalnej. Duża część mniejszości ukraińskiej zachowywała postawę lojalną wobec rządu. Radykalne środowiska ukraińskie walczące o pełną autonomię były zdecydowanie zwalczane przez władze warszawskie. Sytuacja Ukraińców w Polsce była jednakże dużo lepsza niż ich rodaków w Związku Sowieckim egzystujących w warunkach dyktatury komunistycznej. W latach 30. sowieci konfiskowali wszystkie produkty rolne i zwierzęta zagrodowe z ukraińskiej wsi. Rezultatem tego był tzw. sztuczny głód, który pochłonął kilka milionów ofiar. Trzymilionowa społeczność żydowska była dość zróżnicowana. Jej warstwy średnie cieszyły się względnym dobrobytem. Klasa pracująca, rzemieślnicy oraz drobni kupcy zmagali się z wieloma problemami, jak regres gospodarczy, uprzedzenia rasowe, eksplozja demograficzna (duża liczba rodzin żydowskich była wielodzietna). Pomimo to, okres 20-lecia międzywojennego był dla wielu polskich Żydów czasem stabilizacji i pewnego postępu. Żydowskie szkoły podstawowe i średnie wykształciły całe pokolenie młodych ludzi. Kwitła prasa żydowska – wydawana zarówno po polsku, jak i w jidysz. W roku 1925 powstał w Wilnie Żydowski Instytut Naukowy. Istniał również cały szereg organizacji społecznych: szpitale i sierocińce, kluby sportowe, związki spółdzielcze. Pierwszą kobietą zasiadającą w polskim parlamencie w 1919 r. była syjonistka Roza Pomeranc-Melcer. Prawie milionowa mniejszość niemiecka miała do swej dyspozycji szereg organizacji politycznych, kulturalnych i społecznych. Większość z nich połączyła się w 1931 r., tworząc Radę Niemców w Polsce. Dojście Hitlera do władzy miało duży wpływ na społeczność niemiecką nad Wisłą. Przy poparciu nazistów powstała Partia Młodoniemiecka, która otwarcie domagała się włączenia ziem byłego zaboru pruskiego do III Rzeszy. * Polskie organizacje społeczne obejmowały tysiące różnorodnych stowarzyszeń. Na czoło wysuwała się działalność oświatowo-wychowawcza reprezentowana przez Towarzystwo Czytelni Ludowych, Towarzystwo Szkoły Ludowej oraz Polską Macierz Szkolną. W środowiskach robotniczych aktywne było Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego (TUR), które prowadziło kursy praktyczne oraz ideowe. Największą organizacją młodzieżową był Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP). Harcerstwo wychowało zastępy młodych patriotów, z których wielu oddało życie w czasie II wojny światowej. Niezmiernie ważnym elementem życia społecznego był ruch spółdzielczy. Spółdzielnie zakładane były zarówno przez środowiska lokalne, jak i mające swe ogólnopolskie centrale. Najbardziej znany był Związek Spółdzielni Spożywców „Społem” posiadający ponad trzy tysiące sklepów. Kryzys gospodarczy, który rozpoczął się w 1929 r. w Stanach Zjednoczonych, dotknął również Polskę. Zmniejszenie produkcji oraz ograniczenie wydatków na nowe inwestycje spowodowało poważny wzrost bezrobocia. W konsekwencji zmniejszył się popyt na artykuły przemysłowe i żywnościowe co miało fatalne skutki dla polskiej wsi. Ceny płodów rolnych gwałtownie spadały a rolnicy nie mieli często pieniędzy na zakup tak podstawowych rzeczy jak zapałki i świece. Poprawa sytuacji nastąpiła dopiero w roku 1933. Z jednej strony, wzrosły ceny światowe na artykuły rolnicze, z drugiej zaś rząd rozpoczął organizowanie robót publicznych dla bezrobotnych. Nowe miejsca pracy stworzono przy budowie dróg, trakcji kolejowych, wodociągów i elektryfikacji kraju. Dalszy rozwój gospodarczy był w dużej mierze zasługą wybitnego polityka i reformatora ekonomii Eugeniusza Kwiatkowskiego, który od 1935 r. pełnił funkcję wicepremiera i ministra skarbu. Kwiatkowski był autorem budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP), na obszarze między Wisłą i Sanem. W latach 1937-1939 powstało tam kilka wielkich zakładów, stojących na wysokim poziomie technologicznym, elektrownia w Rożnowie, zakłady metalurgiczne w Stalowej Woli oraz zakłady budowy samolotów w Mielcu. W latach 30. intensywnie rozwijała się Warszawa. Wodociągi, światło i gaz dotarły do uboższych dzielnic robotniczych. Budowano nowe hotele i szpitale. Pod koniec lat 30. stolica przeżywała prawdziwy renesans pod zarządem prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego. Warszawa stawała się miastem światowym. Opracowano projekt budowy metra, którego realizacji przeszkodził wybuch wojny. II Rzeczpospolita może się poszczycić poważnymi osiągnięciami gospodarczymi. W ciągu kilku lat po odzyskaniu niepodległości udało się zjednoczyć trzy systemy ekonomiczne pozostałe po epoce rozbiorów. Przez stosunkowo krótki okres dwudziestu lat zbudowano Gdynię z jednym z najnowocześniejszych portów na świecie, dokonano korzystnej reformy walutowej, rozbudowano sieć dróg samochodowych i kolejowych oraz rozpoczęto budowę Centralnego Okręgu Przemysłowego. To tylko kilka przykładów społeczno-gospodarczego rozwoju Polski w latach 1918-1939. Kazimierz Wierzbicki
ISSN 2719-8510. Społeczeństwo II Rzeczypospolitej - Mniejszości narodowe - Gdy krwawy wysiłek żołnierza walczącego o polską rubież na Wschodzie dobiegł końca wraz z „gorzkim” pokojem ryskim, potrójnie do niedawna zniewolony naród znów zamieszkał we własnych, uznanych traktatowo granicach. Ale nie zamieszkał w nich sam. Część 3. Lata 1815 - 1939. ROZDZIAŁ VII. II RZECZPOSPOLITA. Temat 1. Odzyskanie niepodległości: Odrodzenie II Rzeczypospolitej - notatka Walka o zachodnią i południową granicę - notatka roz. Temat 2. Walki o granicę wschodnią: Walki o granicę wschodnią - notatka rozszerzona Temat 3. Rządy parlamentarne Rządy parlamentarne - notatka rozszerzona Trudności i osiągnięcia odbudowy i integracji państwa polskiego w latach 1918 - 1922 Temat 4. Przewrót majowy i rządy sanacji: Przerót majowy i rzady sanacji - wykłąd Temat 5. Społeczeństwo i gospodarka II RP: Gospodarka II RP - notatka roz. Temat 6. Nauka i kultura międzywojennej Polski: Temat 7. Polska w przededniu wojny: Temat 8. Lekcja powtórzeniowa: II Rzeczypospolita - zestawienie Jest to zestawienie dat, postaci, pojęć, skrótów oraz wymagania wobec ucznia zaczerpnięte z podstawy propramowej.